Blok Tabanlı Ortamda Örnek Projeler Geliştirme: Gerçek Hayat Problemlerine Teknolojik Çözümler
Millî Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) 8. sınıflar için tasarladığı Yapay Zekâ Uygulamaları-II dersinin dördüncü ve en kapsamlı ünitesi olan Blok Tabanlı Ortamda Örnek Projeler Geliştirme, öğrencileri gerçek hayat problemlerine yönelik yapay zekâ projeleri geliştirmeye yönlendiriyor. 50 ders saatinden oluşan bu ünite, öğrencilerin blok tabanlı programlama araçlarını kullanarak yazıyı sese çevirme, sesi yazıya çevirme, dil algılama, dil tercüme ve görüntü ve ses işleme ile güvenlik projeleri geliştirmelerini hedefliyor. Özellikle, Yunus Emre’nin şiirleri, Dede Korkut Hikâyeleri ve İstiklal Marşı gibi kültürel eserlerin projelerde kullanılması, öğrencilerin teknolojiyle kültürel mirası birleştirmesini sağlıyor. Bu makalede, ünitenin içeriğini, kazanımlarını, ders saatlerini ve öğrencilerin neler öğreneceğini adım adım açıklayacağız. Algoritmik düşünme, problem çözme becerileri ve iş birlikli çalışma gibi konuları destekleyen bu ünite, giriş seviyesindeki kullanıcılar için anlaşılır bir şekilde tasarlanmıştır.
Ünitenin Amacı ve Önemi
Blok Tabanlı Ortamda Örnek Projeler Geliştirme ünitesi, öğrencilerin teorik bilgilerini pratik uygulamalara dönüştürerek gerçek hayat problemlerine yenilikçi çözümler üretmelerini sağlıyor. 30 kazanımdan oluşan bu ünite, öğrencilerin yapay zekâ uygulamalarını kullanarak yazıyı sese çevirme, sesi yazıya çevirme, dil algılama, dil tercüme ve görüntü ve ses işleme ile güvenlik gibi projeler geliştirmelerine odaklanıyor. Scratch, Blockly veya benzeri platformlar üzerinden projeler üreten öğrenciler, hem teknik beceriler kazanıyor hem de yaratıcılıklarını ortaya koyuyor. 50 ders saati boyunca yoğun bir uygulamalı öğrenme süreci sunan bu ünite, öğrencilerin bilimsel süreç becerileri, yaşam becerileri ve mühendislik becerilerini geliştiriyor. Ayrıca, kültürel eserlerin projelerde kullanılması, öğrencilerin teknolojiyle kültürel mirası harmanlamasını teşvik ediyor.
Ünitenin İçeriği ve Kazanımlar
Blok Tabanlı Ortamda Örnek Projeler Geliştirme ünitesi, beş ana konuya ayrılıyor: Yazıyı Sese Çevirme Projesi, Sesi Yazıya Çevirme Projesi, Dil Algılama Projesi, Dil Tercüme Projesi ve Görüntü ve Ses İşleme ile Güvenlik Projesi. Her bir kazanım, öğrencilerin yapay zekâ projeleri geliştirmesini ve bu süreçte teknik beceriler kazanmasını sağlıyor. Kazanımlar aşağıdaki gibi detaylandırılmıştır:
1. Yazıyı Sese Çevirme Projesi
Bu bölüm, öğrencilerin yazıyı sese çevirme teknolojisini anlamasını ve bu alanda projeler geliştirmesini sağlıyor. Kazanımlar şunlar:
- YZU.2.4.1.1. Yapay zekâ uygulamalarında yazıyı sese çevirmenin temel mantığını kavrar.
Öğrenciler, yazıyı sese çevirme teknolojisinin nasıl çalıştığını öğreniyor. Örneğin, bir metni seslendiren bir yapay zekâ sisteminin (telefonlardaki sesli asistanlar gibi) nasıl çalıştığı basit bir şekilde açıklanıyor. - YZU.2.4.1.2. Blok tabanlı ortamda yazıyı sese çevirme projesi tasarlar.
Öğrenciler, blok tabanlı programlama araçlarıyla bir yazıyı sese çevirme projesinin planını yapıyor. Örneğin, bir metni seslendiren bir uygulama tasarlayabilirler. - YZU.2.4.1.3. Blok tabanlı ortamda yazıyı sese çevirme projesi oluşturur.
Öğrenciler, tasarladıkları projeyi hayata geçiriyor. Örneğin, bir hikâyeyi seslendiren bir uygulama geliştirebilirler. - YZU.2.4.1.4. Blok tabanlı ortamda yazıyı sese çevirme projesini gerçek zamanlı olarak test eder.
Öğrenciler, projelerini çalıştırarak sonuçlarını anında test ediyor. Örneğin, metnin doğru bir şekilde seslendirilip seslendirilmediğini kontrol edebilirler. - YZU.2.4.1.5. Blok tabanlı ortamda uygulamanın olası hatalarını ayıklar.
Öğrenciler, projelerinde karşılaştıkları hataları (örneğin, sesin bozulması) tespit edip düzeltiyor. - YZU.2.4.1.6. Blok tabanlı ortamda yazıyı sese çevirme projesini kaydeder.
Öğrenciler, projelerini platformda kaydederek çalışmalarını saklamayı öğreniyor.
2. Sesi Yazıya Çevirme Projesi
Bu bölüm, öğrencilerin sesi yazıya çevirme teknolojisini anlamasını ve bu alanda projeler geliştirmesini sağlıyor. Kazanımlar şunlar:
- YZU.2.4.2.1. Yapay zekâ uygulamalarında sesi yazıya çevirmenin temel mantığını kavrar.
Öğrenciler, sesi yazıya çevirme teknolojisinin nasıl çalıştığını öğreniyor. Örneğin, bir sesli asistanın konuşmayı metne dönüştürmesi gibi süreçler açıklanıyor. - YZU.2.4.2.2. Blok tabanlı ortamda sesi yazıya çevirme projesi tasarlar.
Öğrenciler, bir sesi yazıya çevirme projesinin planını yapıyor. Örneğin, bir konuşmayı metne dönüştüren bir uygulama tasarlayabilirler. - YZU.2.4.2.3. Blok tabanlı ortamda sesi yazıya çevirme projesi oluşturur.
Öğrenciler, tasarladıkları projeyi hayata geçiriyor. Örneğin, bir podcast kaydını metne çeviren bir uygulama geliştirebilirler. - YZU.2.4.2.4. Blok tabanlı ortamda sesi yazıya çevirme projesini gerçek zamanlı olarak test eder.
Öğrenciler, projelerini çalıştırarak sonuçlarını test ediyor. Örneğin, sesin doğru bir şekilde metne çevrilip çevrilmediğini kontrol edebilirler. - YZU.2.4.2.5. Blok tabanlı ortamda uygulamanın olası hatalarını ayıklar.
Öğrenciler, projelerindeki hataları (örneğin, yanlış kelime algılama) düzeltiyor. - YZU.2.4.2.6. Blok tabanlı ortamda sesi yazıya çevirme projesini kaydeder.
Öğrenciler, projelerini kaydederek çalışmalarını saklamayı öğreniyor.
3. Dil Algılama Projesi
Bu bölüm, öğrencilerin dil algılama teknolojisini anlamasını ve bu alanda projeler geliştirmesini sağlıyor. Kazanımlar şunlar:
- YZU.2.4.3.1. Yapay zekâ uygulamalarında dil algılamanın temel mantığını kavrar.
Öğrenciler, dil algılama teknolojisinin nasıl çalıştığını öğreniyor. Örneğin, bir uygulamanın bir metnin hangi dilde yazıldığını tanıması süreci açıklanıyor. - YZU.2.4.3.2. Blok tabanlı ortamda dil algılama projesi tasarlar.
Öğrenciler, bir dil algılama projesinin planını yapıyor. Örneğin, farklı dillerdeki metinleri tanıyan bir uygulama tasarlayabilirler. - YZU.2.4.3.3. Blok tabanlı ortamda dil algılama projesi oluşturur.
Öğrenciler, tasarladıkları projeyi hayata geçiriyor. Örneğin, bir metnin Türkçe mi yoksa İngilizce mi olduğunu algılayan bir uygulama geliştirebilirler. - YZU.2.4.3.4. Blok tabanlı ortamda dil algılama projesini gerçek zamanlı olarak test eder.
Öğrenciler, projelerini çalıştırarak dil algılama doğruluğunu test ediyor. - YZU.2.4.3.5. Blok tabanlı ortamda uygulamanın olası hatalarını ayıklar.
Öğrenciler, projelerindeki hataları (örneğin, yanlış dil algılama) düzeltiyor. - YZU.2.4.3.6. Blok tabanlı ortamda dil algılama projesini kaydeder.
Öğrenciler, projelerini kaydederek çalışmalarını saklamayı öğreniyor.
4. Dil Tercüme Projesi
Bu bölüm, öğrencilerin dil tercüme teknolojisini anlamasını ve bu alanda projeler geliştirmesini sağlıyor. Kazanımlar şunlar:
- YZU.2.4.4.1. Yapay zekâ uygulamalarında dil tercümesinin temel mantığını kavrar.
Öğrenciler, dil tercüme teknolojisinin nasıl çalıştığını öğreniyor. Örneğin, bir metni bir dilden diğerine çeviren bir uygulamanın mantığı açıklanıyor. - YZU.2.4.4.2. Blok tabanlı ortamda dil tercüme projesi tasarlar.
Öğrenciler, bir dil tercüme projesinin planını yapıyor. Yunus Emre’nin şiirleri, Dede Korkut Hikâyeleri veya İstiklal Marşı gibi kültürel eserlerin tercümesi için projeler tasarlamaları teşvik ediliyor. - YZU.2.4.4.3. Blok tabanlı ortamda dil tercüme projesi oluşturur.
Öğrenciler, tasarladıkları projeyi hayata geçiriyor. Örneğin, Yunus Emre’nin bir şiirini İngilizceye çeviren bir uygulama geliştirebilirler. - YZU.2.4.4.4. Blok tabanlı ortamda dil tercüme projesini gerçek zamanlı olarak test eder.
Öğrenciler, projelerini çalıştırarak çeviri doğruluğunu test ediyor. - YZU.2.4.4.5. Blok tabanlı ortamda uygulamanın olası hatalarını ayıklar.
Öğrenciler, çeviri hatalarını düzeltiyor. - YZU.2.4.4.6. Blok tabanlı ortamda dil tercüme projesini kaydeder.
Öğrenciler, projelerini kaydederek çalışmalarını saklamayı öğreniyor.
5. Görüntü ve Ses İşleme ile Güvenlik Projesi
Bu bölüm, öğrencilerin görüntü ve ses işleme teknolojilerini birleştirerek güvenlik odaklı projeler geliştirmesini sağlıyor. Kazanımlar şunlar:
- YZU.2.4.5.1. Görüntü ve sesi eşleştiren proje tasarımı yapar.
Öğrenciler, görüntü ve sesi birleştiren bir güvenlik projesinin planını yapıyor. Örneğin, bir güvenlik kamerasının yüz tanıma ve ses algılama özelliklerini birleştiren bir proje tasarlayabilirler. - YZU.2.4.5.2. Blok tabanlı ortamda görüntü ve sesi işler.
Öğrenciler, görüntü ve ses verilerini işleyen bir proje geliştiriyor. - YZU.2.4.5.3. Karar yapısı aracılığıyla görüntü ve sesi eşleştirir.
Öğrenciler, karar yapıları kullanarak görüntü ve ses verilerini eşleştiriyor. Örneğin, bir yüzü tanıyarak ilgili ses kaydını oynatan bir uygulama geliştirebilirler. - YZU.2.4.5.4. Blok tabanlı ortamda projeyi gerçek zamanlı olarak test eder.
Öğrenciler, projelerini çalıştırarak sonuçlarını test ediyor. - YZU.2.4.5.5. Blok tabanlı ortamda uygulamanın olası hatalarını ayıklar.
Öğrenciler, projelerindeki hataları düzeltiyor. - YZU.2.4.5.6. Blok tabanlı ortamda projeyi kaydeder.
Öğrenciler, projelerini kaydederek çalışmalarını saklamayı öğreniyor.
Öğrenme Süreci ve Yöntemler
Blok Tabanlı Ortamda Örnek Projeler Geliştirme ünitesi, 50 ders saati boyunca bilişim teknolojileri sınıflarında veya etkileşimli tahtalar üzerinden uygulamalı olarak işleniyor. Öğretmenler, öğrencilerin keşfetme, sorgulama ve iş birlikli çalışma becerilerini geliştirmesine rehberlik ediyor. Örneğin, bir ders saatinde öğrenciler, Yunus Emre’nin şiirlerini İngilizceye çeviren bir dil tercüme projesi için grup çalışması yapabilir. Başka bir derste, bir güvenlik projesi için görüntü ve ses verilerini eşleştiren bir uygulama geliştirebilirler. Gerçek zamanlı testler, öğrencilerin projelerinin sonuçlarını anında görmesini sağlayarak öğrenme sürecini daha etkili hale getiriyor. Hata ayıklama ve proje yönetimi, bu ünitenin temel taşlarından biri.
Etik ve Kültürel Bağlantı
Bu ünite, öğrencilerin yapay zekâ ve etik konusuna duyarlılık geliştirmesini sağlıyor. Kişisel veri güvenliği, özellikle ses, görüntü ve dil işleme projelerinde önemli bir konu olarak ele alınıyor. Örneğin, bir dil tercüme projesinde kullanılan metinlerin gizliliği tartışılıyor. Ayrıca, Yunus Emre’nin şiirleri, Dede Korkut Hikâyeleri ve İstiklal Marşı gibi kültürel eserlerin kullanılması, öğrencilerin kültürel mirasa saygı duymasını ve teknolojiyle bu mirası nasıl birleştirebileceklerini öğrenmesini sağlıyor. Özel gereksinimli bireyler veya yaşlılar için projeler geliştirme fikri, toplumsal fayda odaklı düşünmeyi teşvik ediyor.
Ünitenin Önemi
Blok Tabanlı Ortamda Örnek Projeler Geliştirme ünitesi, öğrencilerin yapay zekâ teknolojilerini uygulamalı olarak deneyimlemesini sağlayan en kapsamlı adım. Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi’ne uygun olarak tasarlanan bu ünite, bilimsel süreç becerileri, yaşam becerileri ve mühendislik becerilerini destekliyor. Öğrenciler, yazıyı sese çevirme, sesi yazıya çevirme, dil algılama, dil tercüme ve güvenlik projeleriyle algoritmik düşünme, problem çözme ve yaratıcılık becerilerini geliştiriyor. 50 ders saati boyunca yoğun bir uygulamalı öğrenme sunan bu ünite, öğrencileri geleceğin teknoloji liderleri olmaya hazırlıyor.
Blok Tabanlı Ortamda Örnek Projeler Geliştirme ünitesi, ortaokul öğrencilerini yapay zekâ projeleriyle buluşturan kapsamlı bir öğrenme yolculuğu. 50 ders saati boyunca, öğrenciler yazıyı sese çevirme, sesi yazıya çevirme, dil algılama, dil tercüme ve güvenlik projeleri geliştirerek blok tabanlı programlama becerilerini güçlendiriyor. Kültürel eserlerin kullanımı, öğrencilerin teknolojiyle kültürel mirası harmanlamasını sağlarken, iş birlikli çalışma, hata ayıklama ve etik sorumluluk gibi becerilerle donatılan öğrenciler, yapay zekâ çağında yaratıcı ve bilinçli bireyler olarak yetişiyor. Türkiye’nin teknoloji odaklı eğitim vizyonunun bir parçası olan bu ünite, geleceğin yenilikçi projelerine ilham veriyor.
blok tabanlı proje geliştirme, yapay zekâ uygulamaları, MEB yapay zekâ, ortaokul müfredatı, yazıyı sese çevirme, sesi yazıya çevirme, dil algılama, dil tercüme, görüntü ve ses işleme, güvenlik projeleri, Scratch, Blockly, algoritmik düşünme, hata ayıklama, iş birlikli çalışma, bilimsel süreç becerileri, yaşam becerileri, mühendislik becerileri, Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi, yapay zekâ eğitimi, kişisel veri güvenliği, etik ilkeler, Yunus Emre şiirleri, Dede Korkut Hikâyeleri, İstiklal Marşı, özel gereksinimli bireyler, teknoloji eğitimi